Turmush — Ысык-Көл облусунун Түп районуна караштуу Балбай айыл аймагында ичүүчү суу маселеси дээрлик 30 жылдан бери көйгөй жартып келген.
Ѳлкө эгемендүүлүгүнүн 33 жылдыгына карата алгылыктуу иштер аткарылып, жергиликтүүлөрдүн көптөн күткөн үмүтү жанданды.
Балбай айыл өкмөтүнүн башчысы Максат Бакасовдун айтымында, 2024-жылдын эсебине жергиликтүү калкка ичүүчү сууну сапаттуу камсыз кылуу менен эгин-талааларга сугат суу жеткирүүчү ирригациялык иштер аткарылды.
«Балбай айыл аймагында 10 айыл камтылып, жалпы 3467 кожолук бар. Бүгүнкү күндө жергиликтүүлөрдүн саны 16 миӊге чамалап, алардын негизги мүдөөсү таза көйгөйү болуп келген.
Райондогу эӊ акыркы чектеш айыл Кичи-Ѳрүктүдө советтер союзунун мезгилинде да курулбаган ичүүчү суу маселеси колго алынып, АРИС агенттиги аркылуу дүйнөлүк банктын каржылоосу менен жүзөгө ашып жаткан курулуштун 40 пайыздан ашыгы аяктап калды.
Ушундай эле эл аралык агенттик аркылуу таза суу долбоору 2024-жылдын эсебине Күрмөнтү, Ак-Булак айылында да жүргүзүлүп жатат. Курулуш иштерине 127 миллион сом сарпталууда. Бул айылдарда советтер союзунун мезгилинде курулган суу топтоочу жай менен түтүктөрдүн эскилиги жеткен. Келерки жылдан тарта жергиликтүү тургундар жер алдынан тартылган скважина аркылуу таза сууну колдоно алышат», - деди айыл өкмөт башчы Максат Бакасов.
Таза суу чыгаруу иштери 2023-жылдын декабрь айында башталып, 2025-жылдын май айында аяктары күтүлүүдө. Долбоордун алкагында жалпы 22 чакырым аянтка суу түтүктөр орнотулуп, мындан сырткары мектепке санитардык курулуш камтылат.
«Кичи-Ѳрүктү айылына алгачкы ирет салынып жаткан таза суу долбоорунун алкагында 22 чакырым суу түтүк орнотулат. Бүгүнкү күнгө карата 12 чакырым салынды. Бул АРИС агенттигинин таза суу менен камсыз кылуу долбоорунун 3-этабы менен каржыланып, Дүйнөлүк банктан 94 миллион сом сарпталууда. Курулуш толугу менен аяктаса, айылдагы 380 кожолукка атайын эсептегичтер орнотулуп, таза суу берилет. Мындан сырткары, курулуштун алкагында ар бир кожолукка суу эсептегичтер да орнотулат. Анын 70 пайызы АРИСтен каржыланса, 30 пайыздык чыгымды жергиликтүү тургундардан чогулат», - деди АРИС агенттигинин Кичи-Ѳрүктү долбоорунун институционалдык өнүктүгүнүн адиси Эламан Үсөнов.
Таза суунун берилишин чыдамсыздык менен күтүп жаткан жергиликтүүлөр Кыргызстан эгемендүүлүк алган 33-жылы, жаӊы үмүттү пайда кылганын айтышат.
«Кичи-Ѳрүктү айылы элет катары түптөлгөндөн бери таза суу көйгөйү чечилбей келе жаткан. Тагыраагы жергиликтүү тургундар ушул күнгө чейин тоодон агып келген агын суудан пайдаланып келебиз. Ѳзгөчө күзүндө жана эрте жазда мал кечип, ичкен суубуз чылаа даамданып, тундуруп алууга туура келчү. Чоӊдор жана балдар арасында да ич оорулар козголгон учурлар да байкалды. Эгемендүүлүк алган жылдардан бери көйгөйдү көтөрүп какшап келе жаттык эле. Эми мынтип айылыбызда техника иштеп, арык казылып, суу түтүктөр орнотулуп, кудуктар пайда болуп, иш жылып жатканы бизди кубандырат. “Келерки жаз алды менен ар бир үйгө суу киргизилет” деген маалымат үмүтүбүздү жандырды. Биз да эл катары үй ичине шарт түзүп, заманбап мезгилде жашайт экенбиз деген тилегибиз бар», - дешет айыл тургундар.
Ал эми Күрмөнтү жана Ак-Булак айылынын тургундары советтер союзунун мезгилинде курулган суу топтоочу жайдан жана эски суу түтүктөр аркылуу суу ичип келген. Бул курулма 774 түтүндү камсыздоого күчү жетпей, жаӊы конуштун жашоочулары 1-2 чакырымдан ташуу жолу менен колдонуп келишкен.
«Мурунку суу системасына салыштырмалуу бул абдан жакшы жаӊылануу болуп жатат. Себеби резервуар жаӊыланып, жаӊы хлорлоочу жай, ошондой эле эки скважина ишке кирери күтүлүүдө.
Күрмөнтү айылындагы Жолжылга көчөсүндө жашаганыбызга 14 жылдан ашты. Ал арадан бери суу ташып ташып келчүбүз, айрыкча кир жууганда кыйналчу элек. Жаз айынан баштап биздин конушка да таза суу түтүктөр жаткырылып, анын аркасы менен жолдорубуз да түздөлүп инфраструктура жакшырып калды», - дешет жергиликтүү тургундар.
Ак-Булак жана Күрмөнтү айылынын таза суу долбооруна Дүйнөлүк банк аркылуу жалпы 127 миллион сом каралган. Анын эсебине 41 чакырым аралыкка полиэтилен түтүктөр 1,90 метр тереӊдикке жаткыралат. Ошондой эле 300 куб суу баткыдай 2 скважина курулуп, эски суу топтоочу жай калыбына келтирилет. Азыркы тапта курулуш иштердин 60 пайызы аяктаганын курулуш компаниянын өкүлдөрү маалымдады.
2024-жылы Балбай айыл аймагындагы таза суу ири долбоору менен катар Күрмөнтү айылынын ички көпүрөсү, 4,5 чакырым ирригациялык система тазаланып, калыбына келтирилди.
