Turmush — Ош облусунун Өзгөн районунун Кызыл-Октябрь айыл өкмөтүн ушул жылдын февраль айынан тарта Руслан Талантбек уулу жетектеп келе жатат. Айыл өкмөт башчы жыл жыйынтыгын чыгарып, аткарылып жаткан иштер тууралуу айтып берди.
Анын айтымында, жыл ичинде айыл элинин көйгөйү болгон таза суу маселеси чечилип, айрым айылдарга таза суу тартылуу алдында турат. Бир катар социалдык оъекттер мамлекеттин, элдин колдоосу менен курулуп, пайдаланууга берилди. Жол маселеси четинен чечилип, 200 млн сомдон ашуун инвестиция тартуу менен элге ыңгайлуу шарттар түзүлдү. Жакырчылыктан чыгуу программасы боюнча долбоорго 3 үй-бүлө кирип, чакан бизнесин өнүктүрүүнүн үстүндө иштеп жатышат.
Кызыл-Октябрь айыл өкмөтүндө өткөн жылдын ушул мезгилине 11 айга салыштырмалуу экономиканын өсүү темпи турукташып, 2021-жылдын 11 айына салыштырмалуу кошумча план 4 миллион сомго көп жыйналды. Негизи көрсөткүчтөр боюнча пландар айыл ѳкмѳт кызматкерлеринин айылдардагы түшүндүрүү иштеринин алкагында ашыгы менен аткарылды.
Кызыл-Октябрь айыл аймагынын ѳнүктүрүү стратегиясынын иш-чараларында белгиленген милдеттерди жана реалдуу сектордун активдүүлүгүн жандандырууну камсыз кылууда алгылыктуу иштер аткарылды.
2022-жылдын 1-январына карата Кызыл-Октябрь айыл өкмөтүндө жашаган калктын саны 17 миң 456 жаранды түздү. Негизинен кыргыздар, андан кийин өзбек, орус улутундагылар ынтымактуу жашап жатат.
| Айылдын аталышы | Кожолук саны | Адам саны | Убактылуу жоктор |
| Эски-Покровка | 401 | 2332 | 274 |
| Алга | 343 | 1886 | 183 |
| Беш- Абышка | 47 | 284 | 45 |
| Гузар | 186 | 1049 | 186 |
| Кочкор-Ата | 210 | 976 | 96 |
| Кремль | 111 | 763 | 87 |
| Куршаб (лесхоз) | 116 | 732 | 89 |
| Кызыл-Октябрь | 546 | 3224 | 393 |
| Ынтымак | 342 | 1122 | 842 |
| Кызыл- Сеңир | 912 | 5088 | 614 |
| Айыл ѳкмѳт б-ча | 3214 | 17456 | 2809 |
Айыл аймагында макамы бар 10 айыл, 7 орто мектеп, 2 башталгыч мектеп, 7 бала бакча, 1 кесиптик лицей, 1 айылдык маданият үйү, 2 китепкана, 7 ФАП ишмердүүлүгүн жүргүзүүдө. Мындан сырткары 3 спорт зал, 2 спорттук аянтча айыл аймактын калкына кызмат кылууда.
Салык саясаты
Салык жана салык эмес тапшырмалар 2022-жылдын 11 айынын жыйынтыгы менен 138,3%га, ал эми жергиликтүү салыктар жана жыйымдар 130,5 га аткарылды. Учурда аймакты дотациядан чыгаруу боюнча салык базасын кеңейтүүнүн үстүндө тиешелүү жумуштар аткарылууда.
Айыл чарба багыты
Айыл өкмөт боюнча жалпы 3,378 га айдоо аянты бар, анын ичинен сугат айдоо 1,897 га, кайрак айдоо 1,481 га. Кайра бөлүштүрүү фондусунда жалпы 1,193 га жер бар, анын ичинен сугат айдоо 724 га, кайрак айдоо 350 га, кѳп жылдык бак 63 га, чөп ормо 56 га жер аянты болуп эсептелинет.
Айыл чарба техникалары белгиленген убакта ондоодон өтүп, тоют жыйноо жана оруп-жыйноо иштери үзгүлтүксүз аткарылды. Бүгүнкү күндө айыл аймак боюнча 56 трактор, 10 даана комбайн каттоого алынып, күзгү жана жазгы кылкандуу дан эгиндерин оруп-жыйноого катышты. Айыл чарба өсүмдүктөрүнөн мол түшүм алуу үчүн өз учурунда жеке ишкерлер тарабынын минералдык жер семирткичтер менен камсыз болушту. Айыл өкмөт боюнча 1,063 тонна, анын ичинен азот 553 тонна, фосфор 383 тонна, калий 177 тонна асылдуулукту жогорулатуу максатында пайдаланылды. Жыйынтыгында айыл аймак боюнча буудай, сулуудан 35 центнерден, кайрак жерлер 20 центнерден түшүм берди. Тоют болгон арпа 23 центнерден, жүгөрү 61 центнерден, шалы гектарына 35,2 центнерден түшүм берди.
2022-жылдын ноябрь айында мөөнөтү бүткөн 493 гектардын ичинен 120 гектар жер аянты токтомдун негизинде департаментке өткөн. Аны чыгарып салганда 373 га ФПСтин жер аянты аукцион аркылуу дыйкандарга берилди.
Мал чарбачылыгы
Негизги киреше мал чарбачылыгы эсептелген аймакта 2022-жылдын 1-январына карата малдын саны:
-
Кара малдын саны 4504 баш;
-
Жылкынын саны 1208 баш;
-
Койдун саны 1096 баш;
-
Эчкинин саны 835 баш;
-
Тооктун саны 12311 баш.
2022-жылдын 11 айлыгында мал-жандыктардын шарп, кара санга, бруцеллез оорусуна, ШТ-19 илдетине, кутурмага жана мите куртка каршы дегельминтизация болуп өттү жана эпизоотиялык абал тынч.
-
Жылкы – идентификациядан (чипирование) өткөнү 446 баш;
-
Кара мал – идентификациядан өткөнү 7 724 баш базада каттоодо турат;
-
Серолог изилдөөсүнө (бруцелоз) 1 031 баш изилденип, 21 баш аныкталган жана ветеринардык эреженин негизинде союлуп, акт жазылган;
-
Шарп оруусуна 4 565 баш мал эмдөөдөн өткөрүлдү;
-
Эмкарга эмдөө (кара сан), 2 360 баш мал эмдөөдөн өткөрүлдү;
-
Майда жандыктардан сибирь жарасына 7 440 баш, 805 баш жылкы, 4166 баш кара мал эмделди;
-
Чечек ооруусуна каршы 3 460 баш кой-эчки эмделди;
-
Кутурмага каршы 160 ит эмдөөдөн өттү жана 200 итке эхинококко азинокс таблеткасын берилди (ар үч айда берүү);
-
250 баш ит атылып, 75 миң сом сарпталды. Сибирь жарасынын чордонун залалсыздандыруу иштери жүргүзүлүп, анализ алынып, Өзгөн ветеринардык лабораториясына жөнөтүлгөн.
Сугат суу менен камсыз кылуу
Айыл чарбасына жарактуу фонддун жерлерин жана айыл калкынын үлүштүк жерлерин сугат суу менен камсыз кылууда айыл аймакта «Үч-Алыш» суу пайдалануучулар ассоциациясы иш жүргүзүп келет. СПАнын балансында 53 км ички арыктар, 1 кичи экскаватор бар. Ал техника менен 2022-жылдын вегетациялык мезгилинде 7 миң 400 метр ички арыктар чабылып, 25 км арыктарга канал казуучу (канало копатель) салынып, тазаланды жана 34 миң 807 сомдук иштер аткарылды. Учурда «Үч-Алыш» СПАсын пилоттук долбоор аркылуу муниципалдык ишканага айландыруу иш-чаралары жүргүзүлүүдө. Анткени айыл калкынын үлүштүк жерлерин жана фонддун жерлерин сугат суу менен такай камсыз кылууда мыйзамдуулукту камсыз кылуу иштери жолго коюлуп, сугат суу жергиликтүү маанилүү маселе катары кабыл алынды.
17 жылдан бери тазаланып, чабылбаган ички дренаждын долбооруна 180 миң сом акча каражаты жумшалып, 1 миллион 800 миң сомго долбоор менен 11 км дренаж тазаланып, чабылды. Бүгүнкү күндѳ калган ички дренаждардын долбоорлору даярдалып, гранттык ишке жѳнѳтүлдү.
Таза суу
2022-жылдын 11 айында жергиликтүү бюджеттен 2,4 млн сом каралып, Гүзар, Лесхоз жана Кызыл-Сеңир айылынын Сеңир, Эски-Покровка участкаларына таза суу түтүктөрү тартылды жана кээ бир тилкелерде тартылуу алдында турат.
Жайыт пайдалануу
-
Жалпы аянты 16 762 га;
-
Жакынкы жайыт 2357 га;
-
Алыскы жайыт: Улак чапчуу, Чыты – 1278 га, Өгүз өлдү - 2115 га, Алайкуу – 10312 га, Чоң-Жетим – 700 га;
-
Жылдык кирешеси 412 миң сом;
-
Аткарылганы – 301 миң сом, 73,0%.
Кеткен чыгымдар:
-
эмгек акы – 126 миң сом;
-
Социалдык фонд – 42 миң 300 сом.
-
жолдорду оңдоого – 63 миң сом.
Курулуш тармагы (жергиликтүү бюджет, республикалык бюджет)
2022-жылдын 11 айынын ичинде республикалык бюджеттин, жергиликтүү бюджеттин жана демөөрчүлөрдүн жардамы менен аймакта:
-
1 мектеп курулууда;
-
1 бала бакча ачылды;
-
1 спорттук зал курулууда;
-
2 мечит, 1 медресе, кошумча 1 класстык бөлмө курулуп, пайдаланууга берилди (Кызыл-Сеңир, Кочкор-Ата айылдарында);
-
Тогузунчу участкасында мечит курулуп, пайдаланууга берилүүнүн алдында турат;
-
Лесхоз айылында жеке демөөрчүнүн аракети менен мечит курулууда.
2022-жылдын 1-сентябрында Эски-Покровка айылындагы М.Тешебаев атындагы мектеп Республикалык түрткү берүүчү гранттын эсебинен капиталдык оңдоодон өттү. Сметалык баасы 3 млн 500 миң сом, анын 800 миң сомун жергиликтүү бюджеттен өздүк салым катары берилди.
Инфраструктура
2022-жылдын 11 айында Кремль—Кочкор-Ата—Кызыл-Сеңир унаа жолуна жергиликтүү бюджеттен 100 миң сом акча каражаты каралып, оңдоодон өттү.
Кызыл-Октябрь—Куршаб унаа жолунда утурумдук оңдоо жасалды.
Алга айылында 50 миң сомго Ташиев, Миңбаев, Мамажунусов атындагы көчөлөрү кеңейтилди.
Эски-Покровка айылындагы К.Сайпидинов көчөсүнө 859 миң сомго 500 метр жѳѳ жүргүнчүлѳр тротуары курулду.
Жергиликтүү бюджеттен 200 миң сом акча каражаты каралып, аймактагы айылдардын ички чарбалык жолдоруна шагыл төшөө иштери аткарылуунун алдында турат.
Ал эми жергиликтүү бюджеттен Кызыл-Сеңир айылындагы борбордук унаа жолдун четине 1 чакырым жөө адамдар жүрүүчү тротуар курулууда. Сметалык баасы: 2 млн сом.
Кызыл-Октябрь айылындагы борбордук унаа жолдун четине 1 км жөө адамдар жүрүүчү тротуар курулууда. Сметалык баасы: 1 млн сом (500 миң сом жергиликтүү бюджеттен, 600 метр кирпич завод жана элдин эсебинен).
Лесхоз айылынын элинин арызынын негизинде 500 метр жол ачылып, тегизделип, кеңейтилип, шагыл төшөлүп, көпүрө курулду.
Гүзар айылынын ички көчөсүнө көпүрө салынып, жолдор кеңейтилип, шагыл төшөлдү.
Ынтымак айылынын ички көчөлөрү сүрүлдү.
Инвестиция тартуу
2022-жылдын 11 айынын жыйынтыгы менен айыл өкмөттүн аймагында ички жана тышкы инвестициянын көлөмү болжол менен 201,6 млн сомду түздү.
Республикалык бюджеттен Алга айылындагы К.Ботобекова атындагы орто мектебинин курулушу каржыланды. Сметалык баасы: 107 млн сом.
Республикалык түрткү берүүчү гранттан Эски-Покровка айылындагы М.Тешебаев атындагы орто мектебинин капиталдык ондоодон өткөрүү. Сметалык баасы: 3 млн 500 миң сом, анын 800 миң сому жергиликтүү бюджеттен өздүк салым катары которулду.
Республикалык бюджеттен Гүзар жана Кызыл-Октябрь айылдарындагы саркынды сууларды (дренаж) тазалоо иштери жүргүзүлдү. Сметалык баасы: 1 млн 800 миң сом, жергиликтүү бюджеттен 180 миң сомго долбоору даярдалды.
Ал эми кайрымдуулук фонддор жана жеке демөөрчүлөр аркылуу:
-
Кызыл-Сеңир жана Кочкор-Ата айылдарына мечит медресеси менен курулду. Сметалык баасы: 5 млн сом.
-
Кочкор-Ата айылындагы К.Өмүрзаков атындагы мектепке спорттук зал курулууда. Сметалык баасы: 2 млн сом. Кызыл-Сеңир айылына жеке турак жайдын багытын өзгөртүү менен бала бакча ачылды. Сметалык баасы: 1 млн сом.
-
Эски-Покровка айылына жеке демѳѳрчүлѳрдүн эсебинен атасынын аты ыйгарылган кѳчѳгѳ (800 м) 80 унаа шагыл, 20 унаа кырдуу шалыгла (щебень) тѳгүлүп, 19 даана электр мамычасы орнотулуп, электр линиялары тартылып, түнкү жарыктар орнотулду. Жолдун эки бетине арча кѳчѳттѳрү отургузулду (850 миң сомдук жумуштар аткарылды).
Ички жана тышкы инвестициянын негизги көлөмүн капиталдык курулуш тармагы түзүп, көпчүлүк каржылоо булагы республикалык бюджеттен, андан кийин өздүк салым жана донор уюмдары түзүштү. Инфраструктураны камсыздоодо донор уюмдары каржылоого жакындан жардам беришти.
Эл аралык уюмдар, өкмөттүк эмес, донор уюмдар менен кызматташуу
СASA-1000 долбоору аркылуу АРИС программасы менен 1-этапта Кызыл-Сеңир айылынын электр энергия тармагын жакшыртууда 110 электр мамычалары коюлду. Ал эми экинчи этапта Кызыл-Сеңир айылына жаштар борборун куруу пландалып, сметалык долбоорлоо иштери аяктап, курулуш иштери башталаар алдында турат. Сметалык баасы: 12,0 млн сом.
БУУнун Азык-түлүк программасына Кызыл-Октябрь айыл аймагынан 7долбоор боюнча иш жүргүзүлүп, 2022-жылдын 10 айында аз камсыз болгондорго Кызыл-Сеңир айылынан 100 адам, Кочкор-Ата айылынан 25 адам, Гүзар айылынан 15 адам азык-түлүк (150 кг ун, 15 литр өсүмдүк май) менен камсыз болду. Жыл аягынаАлга айылынан жана Лесхоз айылынан аз камсыз болгон жарандар азык-түлүк менен камсыз болот.
БУУнун «МЕРСИКО» жана «Азык-түлүк» уюмдары тарабынан тандалып алынган Кызыл-Октябрь айылындагы О.Жакыпов атындагы орто мектеби жана Беш-Абышка айылындагы А.Жунусов атындагы негизги мектептердин окуучуларын ысык тамак менен камсыз кылуу программасынын алкагында 2 млн 500 миң сомдук тамак-аш бышыруучу каражаттар, керектүү инвентарлар жана азык-түлүк товарлар менен камсыз болду. Ал эми жергиликтүү бюджеттен колдоо иретинде 800 миң сом бөлүндү.
Электр энергиясы менен камсыздоо
Бюджеттик мекемелердин электр эсептегичтери эскиргендигине жана иштөө мөөнөтү аяктагандыгына байланыштуу жергиликтүү бюджеттин эсебинен 37 миң сомго 6 бала бакча жана билим берүү мекемелерине жаңы заманбап электр эсептегичтер орнотулду.
Айыл өкмөттүн аймагында 2022-жылдын 11 айында бюджеттик мекемелердин пайдаланган электр энергиясы үчүн карызы толугу менен төлөнүп берилди. Ал эми айыл аймактагы айылдардын электр энергиясы боюнча инфраструктурасын жакшыртуу максатында жергиликтүү бюджеттен 1 млн 137 миң сомдук иштер аткарылып, 42 электр мамычасы орнотулуп, электр чубалгылары менен камсыз болду.
Электр энериянын сапатын жакшыртуу боюнча жеке жарандар менен да ишти алып барылууда. Эски-Покровка айылындагы ички кѳчѳгѳ ысым берүү менен алардын уул-кызары менен сүйлѳшүп, жолдорун оңдоо, эски мамымчаларды алмаштыруу жумуштары жолго коюлду. Алар бир кѳчѳнүн мамычасын толук алмаштырып берди. Жеке жарандын жалпы аткарган жумуштарынын суммасы болжолдуу 407 миң сомду түздү.
Өзгөчө кырдаалдар
2022-жылы 11 айдын ичинде жергиликтүү бюджеттен 752 миң 586 сом акча каражаты бөлүнүп берилип, өзгөчө кырдаалдардын алдын алуу жана анын кесепеттерин жоюу иш-чаралары жүргүзүлдү.
2022-жылдын жаз айларындагы катуу жааган жаанда Сеңир айылында, Кызыл-Сеңир айылынын Таш кечүү участкасында жана Жаман Адыр участкаларындагы туруксуз аба ырайынын кесепеттеринен селден жабыркаган ички жолдорду жана ички арыктарды калыбына келтирүү иштери аткарылды. Ал эми Сары-Жайпаң, Кара-Дөбө жылгаларынан агып келген сел суу ташкындарынын нугун буруу жана Кызыл-Сенир—Кочкор-Ата унаа жабыркаган жерлерин ондоп-түзөө, калыбына келтирүү иштери жүргүзүлдү.
Кремль айылында катуу жааган жаан-чачындан сел ташкыны пайда болуп, айылдагы 5 үйгө зыян келтирилгендиктен аны оор техникалардын жардамы менен тазалоо иштерин жүргүзүп, селдин нугун буруу иштери аткарылды.
Социалдык коргоо
Айыл аймагында аз камсыз болуп, жөлөк пул алуучу үй-бүлөлөрдүн саны 380. Кыргыз Республикасынын президентинин «Аз камсыз болгон үй-бүлөлөрдү электр энергиясы үчүн акы төлөөнүн төмөнкү түрүн төлөө боюнча» жарлыгына ылайык, 380 кожолук жөлөк пул алуучу электр энергиянын төмөнкү түрүн төлөө боюнча камсыз болушкан. Кыргыз Республикасынын Министрлер кабинетинин аз камсыз болгон үй-бүлөлөргө социалдык жардам көрсөтүү боюнча программасына ылайык, айыл аймактан 3 үй-бүлө тандалып алынып, 2025-жылга чейин социалдык контракт түзүлүп, бизнес пландын негизинде 100 миң сомдон акча каражаты берилди.
Андан тышкары 1-июнь — Балдарды коргоо күнүнө карата, 1-октябрь — Карыялардын күнүнө карата жергиликтүү бюджеттен акча каражаты каралып жардамдар берилип келет. (Карыялар күнүнѳ карата белек алган 90 жаштан 100 жашка чейинки жарандарга берилген тамак-аш белектери сатып алуу порталы аркылуу алынды). Мүмкүнчүлүгү чектелген, турмуш шарты оор жарандарга каттуу отун алынып берилди.
Айыл аймак боюнча жакырчылыктан чыгуу программасы боюнча долбоорго кирген үй-бүлөлөр:
Кызыл-Октябрь айылынын тургуну Наркулова Айгүлдүн үй-бүлөсү бизнес өнүктүрүү боюнча Кара-Суу базарында бут кийим сатып, бизнес жүргүзүүдө.
Кызыл-Октябрь айыл өкмөтүнүн Кызыл-Сеңир айылынын Тогузунчу участкасынын тургуну Шерматова Гүлнаранын үй-бүлөсү кой чарбасын өнүктүрүү боюнча иш жүргүзүүдө.
Кызыл-Октябрь айыл өкмөтүнүн Эски-Покровка айылылын тургуну Сыдыкова Гүлзинанын үй-бүлөсү жашаган үйүнө эле чакан тигүүчү цех ачып, кол өнөрчүлүк боюнча акча табууда.
Кызыл-Октябрь айыл өкмөтүнүн бюджетинен 2022-жылы 1-июнь — Балдар күнүнө карата ар бир мүмкүнчүлүгү чектелген 17 жашка чейинки балдарга 1500 сомдук ойноочу конструкциялык оюнчуктары тапшырылган.
Мамлекеттин саясаты болгон санарип аймак боюнча элге түшүндүрүү иштери байма-бай жүргүзүлүүдѳ. 2022-жылдын 4-кварталына карата 82% санарип аймакка киргизүү жумуштары жүргүзүлдү.
Мамлекеттин саясаты болгон камсыздандыруу тармагы боюнча 2021-жылы план 500 болуп, аткарылганы 183 үй камсыздандырылган. 2022-жылга план 730 берилсе, аткарылганы 510 үй 10 айдын жыйынтыгы менен камсыздандырылды.
Бүгүнкү күндѳ айыл аймактагы социалдык объекттерди камсыздандыруу пландалууда.
«Мамлекеттеги стабилдүүлүк биздин ѳнүгүүбүздүн негизи. Алдыбызга максат кылып койгон 2026-жылга чейинки стратегиялык иш планды толук ишке ашыруу жана айыл аймагыбызды дотациядан чыгаруу үчүн аппарат кызматкерлери менен кызматтабыз», - деди айыл өкмөт башчы.
